Ukraińcy i ich język. Ustawa o Państwowym języku Ukrainy

prace nad ustawami regulującymi kwestie językowe zostały podjęte wiele razy, z szeregiem wniosków legislacyjnych. Niektóre z nich miały na celu wyparcie języka rosyjskiego jako języka używanego w sprawach państwowych, a nawet w życiu społecznym, podczas gdy inne miały na celu zagwarantowanie rosyjskiemu maksymalnej obecności w życiu państwowym i wspólnotowym, czyli de facto wprowadzenie systemu dwujęzycznego (Konstytucja jednoznacznie zakazuje systemu dwujęzycznego de iure)., Ponieważ nie istnieją ogólne przepisy w tym zakresie, szczególne aspekty polityki językowej państwa (takie jak język używany w edukacji, w procedurach sądowych, urzędach rządowych itp.) zostały uregulowane w szczegółowych statutach i aktach normatywnych o niższym statusie; duża część z nich doprowadziła do ograniczenia używania języka rosyjskiego.

nowa ustawa ma na celu wyeliminowanie języka rosyjskiego z życia kraju i ograniczenie jego wykorzystania w życiu społecznym, a także ma na celu zapewnienie rozwoju, standaryzacji i modernizacji języka ukraińskiego.,

dopiero w 2012 r., kiedy urzędował Wiktor Janukowycz, udało się wprowadzić nową ustawę o języku, umożliwiającą m.in. wprowadzenie oficjalnego systemu dwujęzycznego w poszczególnych powiatach i jednostkach administracyjnych niskiego szczebla. Akt ten wszedł w życie tylko w sposób formalny i był powszechnie uważany za sankcjonowanie status quo. W szczególności nie podjęto prób wprowadzenia systemu dwujęzycznego na szczeblu regionalnym., Kiedy Janukowycz został usunięty z urzędu, Rada Najwyższa Ukrainy uchyliła ustawę z 2012 r., w środku wzrostu patriotyzmu, ale decyzja ta nie stała się prawnie skuteczna. Dopiero w 2018 roku ukraiński Trybunał Konstytucyjny uchylił tę ustawę, a Rada Najwyższa rozpoczęła prace nad nowymi przepisami. Z kolei w 2017 roku uchwalono nową ustawę edukacyjną, która ograniczyła używanie języka rosyjskiego i języków mniejszości narodowych jako języka nauczania., Pod koniec 2018 r.zaproponowano i przyjęto w pierwszym czytaniu nową ustawę określającą rolę języka urzędowego w życiu państwowym i społecznym.

zgłoszono 2082 zmiany w tej ustawie. Większość z nich miała na celu uniemożliwienie uchwalenia ustawy przed wyborami prezydenckimi., Rada Najwyższa odrzuciła wszystkie proponowane zmiany, zmuszając architektów do podjęcia środków, które były co najwyżej wątpliwe z formalnego punktu widzenia: natychmiast po odrzuceniu ostatniej zmiany, przedstawiciel Komisji Parlamentarnej Mykoła Kniażycki złożył wniosek o ponowne przegłosowanie 56 poprawek, ponieważ zostały one” niesłusznie ” odrzucone, ponieważ było to sprzeczne z zaleceniami Komisji. Treść zmian nie była dyskutowana – przedstawiciel komisji sejmowej wymienił tylko numery., Odbyło się głosowanie, w którym zmiany zostały zatwierdzone en bloc, a następnie ustawa została przyjęta w całości, „w tym korekty dokonane do transkryptu”.

Po kolejnych próbach jej powstrzymania przez przeciwników (zgłoszono szereg propozycji uchwał unieważniających głosowanie z 25 kwietnia), 14 maja marszałek Rady Najwyższej mógł podpisać ustawę i przedstawić ją prezydentowi (15 maja podpisał ją Petro Poroszenko). Sama ustawa-z zastrzeżeniem licznych vacatio legis, niektóre trwające nawet trzy lata – wejdzie w życie 16 lipca br.,

główny cel nowej ustawy

nowa ustawa językowa ma dwa cele, które mają na celu wyeliminowanie języka rosyjskiego z oficjalnych spraw państwowych i ograniczenie jego używania w życiu społecznym, a także zagwarantowanie rozwoju, standaryzacji i modernizacji języka ukraińskiego tam, gdzie występują niedociągnięcia. Ostatni z nich ma zostać osiągnięty poprzez utworzenie nowego organu centralnego, Narodowego Komitetu ds. statusu języka państwowego., Komisja będzie odpowiedzialna m.in. za rozstrzyganie kwestii poprawnego użycia i pisowni (podobnie jak kompetencje Rady ds. języka polskiego).

pomimo tego, że preambuła odnosi się do osób „kolonizujących i okupujących” (używając liczby mnogiej) Ukrainę, ustawa jest wyraźnie skierowana na Rosję i język rosyjski, ponieważ pozwala, prawie na każdym obszarze, równoległe używanie ukraińskiego i „języków urzędowych UE”, co oznacza, że obejmuje to polski, węgierski, słowacki i rumuński., Ustawa Wyraźnie zakazuje wymiennego systemu dwujęzycznego, tj. używania rosyjskiego zamiast ukraińskiego, i zezwala tylko na równoległy system Dwujęzyczny, tj. stosowanie dwóch języków o jednakowym statusie na znakach i w tekstach itp.

ustawa jest słabo opracowana i zawiera wiele luk i niejasności. będzie wymagała oficjalnych interpretacji i poprawek. Jednocześnie jest niezwykle szczegółowy i kazuistyczny. Co gorsza, Wyraźnie zakazuje wydawania wtórnych, wykonawczych przepisów.,

zasady określone w ustawie nie dotyczą kontaktów prywatnych, praktyk religijnych, wydarzeń kulturalnych z określoną liczbą uczestników (niejasne wyrażenie) oraz języka używanego przy wykonywaniu pieśni, spektakli operowych itp. Ustawy o instytucjach kultury wymieniają jedynie instytucje publiczne i gminne, a instytucje prywatne są zwolnione z odpowiednich przepisów. Ustawa potwierdza obowiązujące do tej pory przepisy Kodeksu postępowania sądowego dotyczące używania języków innych niż język państwowy., W relacjach z konsumentami, pacjentami itp. (ale nie petenci) dozwolone jest używanie języka „wygodnego dla obu stron”, który daje pewną swobodę mówcom rosyjskim, ale także Węgrom, którzy stanowią większość w części Zakarpacia.

ustawa zakazuje wyświetlania filmów (niezależnie od formy, w jakiej są wyświetlane) bez dubbingu i lektora. Napisy są traktowane jako specjalna forma (co jest utrwaloną praktyką na Ukrainie). W niezwykle szczegółowych regulacjach dotyczących używania języka państwowego w mediach, kulturze, sporcie, reklamie itp.,, wiele pozostaje niejasnych. Ukrainizacja mediów została w dużej mierze zapewniona na podstawie wcześniejszych, sektorowych przepisów.

przepisy karne w ustawie przewidują jedynie odpowiedzialność administracyjną; ustawa nie wprowadza żadnych uzupełnień do kodeksu karnego. Wejście w życie tych przepisów zostało odroczone o trzy lata, ponieważ większość norm, dla których przewidziane są środki karne, ma wejść w życie znacznie później.

ustawa jest źle zredagowana i zawiera wiele luk i niejasności. będzie wymagała oficjalnych interpretacji i poprawek., Jednocześnie jest niezwykle szczegółowy i kazuistyczny. Co gorsza, nie tylko nie deleguje uprawnień do wydawania wtórnych, wykonawczych aktów prawnych, ale wręcz zakazuje takich działań – status języka urzędowego ma być regulowany wyłącznie w ustawach, w najdrobniejszych szczegółach. Pod względem jakości i kazuistyki ustawa nie różni się w rzeczywistości od prawa ukraińskiego.

Status języka ukraińskiego

ustawa wymaga od obywateli Ukrainy znajomości języka państwowego., Dla osób będących obywatelami Ukrainy nie ma to żadnych konsekwencji, natomiast dla osób ubiegających się o obywatelstwo zostanie wprowadzony odpowiedni egzamin (system stosowany w wielu krajach). Stanie się to skuteczne dopiero po upływie dwóch lat od wejścia w życie ustawy, ze względu na konieczność określenia standardów znajomości języka i opracowania testów biegłości językowej. Z powodu tej ostatniej konieczności wprowadzono podobne vacatio legis dla wielu innych przepisów, w tym wymogu posiadania przez urzędników państwowych znajomości języka.,

wiele przepisów ustawy ma na celu zapewnienie odpowiedniej jakości języka ukraińskiego, jego rozwoju i normalizacji oraz zwalczanie zapożyczeń z innych języków i wulgaryzmów (duża część wulgaryzmów ukraińskich pochodzi z języka rosyjskiego), ale także zachowanie dialektów. W ustawie poświęcono wiele uwagi rozwojowi ukraińskiego języka migowego.

ustawa daje osobom obcego pochodzenia prawo do żądania potwierdzenia szczególnej pisowni Narodowej ich nazwisk (np. Kowalśkyj, Nie Kowalśkyj)., Zakazuje również tłumaczenia imion i nazwisk. W przypadku nazwisk miało to miejsce w przeszłości, na przykład rosyjskie nazwisko Skworcow zapisywane w rejestrach państwowych jako Szpakow (oba nazwiska pochodzą od słowa Szpak). Natomiast w oficjalnych dokumentach, w których używany jest alfabet łaciński, nazwiska tego rodzaju należy przepisywać z języka ukraińskiego, a nie pozostawiać w oryginalnej formie łacińskiej.,

ustawa zezwala tylko na nauczanie w językach mniejszości narodowych w szkołach podstawowych, a to musi być uzupełnieniem nauczania w języku ukraińskim. To źle sformułowane prawo będzie prowadzić do kontrowersji i konfliktów.

ustawa o językach rdzennych i mniejszościowych ma być uchwalona w celu uzupełnienia ustawy. Do tej pory projekt ustawy nie został przedłożony i nie będzie możliwe jego uchwalenie podczas tej sesji parlamentarnej., Co istotne, nic nie mówi się o obowiązującej obecnie ustawie o Mniejszościach Narodowych Ukrainy z 1992 r.; w nawiązaniu do ustawy o „środkach realizacji praw rdzennych narodów i Mniejszości Narodowych”, wprowadzonej podczas ostatnich zmian, nie jest jasne, czy chodzi o ustawę z 1992 r., czy o nowe, przyszłe prawodawstwo.

języki mniejszości w edukacji

art., 21 ustawy, która jest jedynym artykułem, który porusza kwestie edukacji, stwierdza, że ” osoby należące do mniejszości narodowych na Ukrainie mają zagwarantowane prawo do nauki w miejskich placówkach edukacyjnych w celu uzyskania edukacji przedszkolnej i podstawowej oprócz języka państwowego w języku odpowiedniej mniejszości narodowej na Ukrainie., Prawo to jest realizowane poprzez tworzenie, zgodnie z prawem odrębnych klas (grup) z nauczaniem w języku właściwej mniejszości narodowej Ukrainy, wraz z językiem państwowym, a to nie obejmuje klas (grup), w których nauczanie jest prowadzone w języku państwowym”. Ten źle sformułowany przepis powinien być postrzegany jako dopuszczający, w przedszkolach i szkołach podstawowych (ale nie średnich), zajęcia dwujęzyczne z nauczaniem w języku urzędowym i w języku mniejszości., Doświadczenie pokazuje (na przykład w Polsce w okresie międzywojennym i II wojny światowej, kiedy było to bardzo powszechne), że nauczanie dwujęzyczne rodzi liczne konflikty dotyczące udziału tych dwóch języków w nauczaniu i sprawia, że władze państwowe muszą interweniować w proces nauczania. Dla rdzennych Narodów prawo to jest rozszerzone na szkoły średnie, ale dla nich, jak również, nie jest dozwolone, aby zapewnić edukację wyłącznie w języku mniejszości.,

Dalej, ten artykuł gwarantuje osobom należącym do rdzennych narodów i Mniejszości Narodowych prawo do nauki języka „w miejskich kompleksowych szkołach średnich lub za pośrednictwem towarzystw narodowych i kulturalnych”. Przepis ten nie wspomina o nauczaniu poszczególnych przedmiotów w języku mniejszości, a jedynie o nauczaniu tego języka jako przedmiotu. Można to postrzegać jako zakaz nauczania historii i kultury społeczności mniejszościowej jako odrębnego przedmiotu lub jako wymóg nauczania tego przedmiotu w języku ukraińskim., Istnieje pewna swoboda w tym przepisie, pozwalająca władzom samorządowym na przeniesienie odpowiedzialności za nauczanie języków mniejszości na społeczeństwa mniejszości narodowych.,

ogólnym zamiarem stojącym za tym ustawodawstwem edukacyjnym jest zniesienie jak najszybciej szkół, w których nauczanie jest w języku rosyjskim, ograniczenie nauczania języka rosyjskiego jako przedmiotu w jak największym stopniu i złagodzenie krytyki ze strony Węgier, Polski i Rumunii poprzez odroczenie daty ostatecznej ukrainizacji szkół średnich, w których nauczanie jest prowadzone w języku tych narodów.,

artykuł stanowi również dalej, że „placówki edukacyjne, w szczególności zawodowe (zawodowe zakłady techniczne oraz przedszkolne i wyższe szkoły zawodowe, zapewniają obowiązkowe nauczanie języka państwowego w zakresie umożliwiającym pracę w zawodzie w danej branży przy użyciu języka państwowego”., Nieco dalej, artykuł brzmi: „na wniosek osób uczestniczących w szkoleniu zawodowym (zawodowe techniczne) i pre-wyższe i wyższe szkolenia zawodowe, placówki edukacyjne oferują im możliwość nauki języka ich rodzimego narodu lub języka mniejszości narodowej Ukrainy jako oddzielnego przedmiotu”., Chociaż jest to niejednoznaczne sformułowanie, nie ma wątpliwości, że prawo do nauki języka mniejszości w tych szkołach nie jest tak dobrze chronione, jak w szkołach podstawowych i liceach ogólnokształcących: nie wspomina się o gwarancjach, a jedynie o tworzeniu możliwości.

punkt 5(21) stanowi, że „w placówkach oświatowych, zgodnie z programem nauczania, jeden lub więcej przedmiotów może być nauczanych w dwóch lub więcej językach: w języku państwowym, w języku angielskim i w innych językach urzędowych Unii Europejskiej”., Przepis ten pozwala na istnienie szkół, w których nauczanie jest częściowo w systemie dwujęzycznym (ogólnie rzecz biorąc, szkoły średnie prowadzone przez firmy zagraniczne), jak również na swobodę mniejszości narodowych w utrzymaniu lub tworzeniu dwujęzycznych szkół prywatnych i walce o zachowanie obecnie istniejącej metody nauczania w publicznych szkołach „mniejszościowych”. Przepis ten stosuje się również do wszystkich placówek oświatowych, niezależnie od ich własności.,

ustawa znosi wymóg zdawania egzaminu gimnazjalnego (zewnętrznego, niezależnego) oraz egzaminów wstępnych na uczelnie z języków innych niż ukraiński, z wyjątkiem egzaminów z języka obcego. Szczegółowe zasady korzystania z różnych języków w edukacji mają być określone w ustawach specjalnych, a nie w ustawie o Systemie Oświaty.

art., 21 wejdzie w życie dwa miesiące po podpisaniu ustawy, ale przepisy przejściowe odkładają uchwalenie nowelizacji dotyczącej egzaminów kończących naukę do 2030 r. (zgodnie z pierwotnym projektem ustawy – do 2025 r.). Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych należących do mniejszości narodowych, którzy rozpoczęli naukę w języku mniejszości przed 1 września 2018 r., będą kontynuować naukę zgodnie z obowiązującymi zasadami nie później niż 1 września 2020 r., ale „ze stopniowym wzrostem liczby przedmiotów nauczanych w języku ukraińskim”., Jeżeli jednak dany język mniejszości jest również językiem urzędowym Unii Europejskiej, termin ten zostanie przedłużony do 1 września 2023 r.

jest to ewidentnie sprzeczne: z jednej strony obecne zasady mają pozostać w mocy do roku 2020/2023, a z drugiej strony liczba przedmiotów nauczanych w języku mniejszości ma zostać zmniejszona, co oznacza zmianę zasad., Ustawa nie określa, które przedmioty mogą być nauczane wyłącznie w języku mniejszości (zazwyczaj są to sam język mniejszości, historia i kultura oraz nauka religii w szkole, jeśli jest to przewidziane). Jednocześnie fakt, że minister edukacji nie może dokonać wykładni ustawy oznacza, że zadanie rozwiązania tych wątpliwości należy do władz samorządowych (jako władz założycielskich), jeśli nie bezpośrednio do dyrektorów szkół. Oznacza to, że nie można tworzyć w tym zakresie jednolitej polityki państwa, a to doprowadzi do licznych konfliktów lokalnych.,

w ciągu ostatnich pięciu lat młode pokolenie w Środkowej i wschodniej Ukrainie zdecydowanie opowiadało się za utrzymaniem integralności i Konstytucyjnego zarządzania krajem, w tym roli, jaką odgrywa język urzędowy.,

ogólna intencja tego przepisu jest jasna, a mianowicie: zlikwidować jak najszybciej szkoły, w których nauczanie jest w języku rosyjskim, ograniczyć nauczanie rosyjskiego jako przedmiotu w jak największym stopniu, zapobiec utrudnianiu tych procesów w przypadku zmiany rządu, a także złagodzić krytykę ze strony Węgier, Polski i Rumunii poprzez odroczenie daty ostatecznej ukrainizacji szkół średnich, w których nauczanie jest prowadzone w języku tych narodów.,

kontekst społeczny ustawy

nowa ustawa językowa jest uchwalana w społeczeństwie, które znacznie różni się od tego z 1989, a nawet 2012 roku. Pogląd, że ludność ukraińska jest podzielona na dwie duże grupy, mówiące po ukraińsku (prawdopodobnie znające język rosyjski) i mówiące po rosyjsku (prawdopodobnie niezdolne do mówienia po ukraińsku), nie jest już prawdziwy., Po prawie trzydziestu latach funkcjonowania państwa, które głównie używa (i w coraz większym stopniu) języka ukraińskiego, a także Systemu Edukacji, który daje wszystkim uczniom przynajmniej elementarną znajomość języka ukraińskiego, nie ma obecnie praktycznie nikogo, kto nie rozumie języka państwowego.,

chociaż nie ma wiarygodnych statystyk dotyczących obecnego odsetka osób mówiących po ukraińsku i rosyjsku w domu i w życiu społecznym i zawodowym, lub umiejętności czytania i pisania w tych językach, zwykła obserwacja sugeruje znaczny wzrost roli, jaką odgrywa język ukraiński w życiu obywateli Ukrainy.,

jednym z najważniejszych aspektów walki o Ukrainizację życia społecznego są działania mające na celu uczynienie z języka ukraińskiego dominującego, jeśli nie tylko, języka używanego w mediach, od prasy i rynku książki, przez Kino, scenę i telewizję, po reklamę. To nie tylko kwestia dominacji w sprawach politycznych i kulturalnych: dotyczy to interesów artystów i firm medialnych, a to przekłada się na duże sumy pieniędzy. Dlatego wcześniejsze próby ukrainizacji tych sektorów są tak kontrowersyjne., Zmiany wprowadzone w tym zakresie w ustawie nie są przełomowe, jedynie zaostrzają istniejące wcześniej wymogi.

w ciągu ostatnich pięciu lat młode pokolenia w Środkowej i wschodniej Ukrainie zdecydowanie opowiadały się za utrzymaniem integralności kraju, w tym roli języka urzędowego. Istnieje wyraźna chęć nauczenia się tego języka i używania go w oficjalnych sytuacjach., Nawet ci, którzy nie zgadzają się z zachodnioukraińskim poglądem, że ukraiński jest klejnotem tożsamości narodowej, uznają, że znajomość języka jest ważnym elementem tożsamości Obywatelskiej.

z drugiej strony, rola odgrywana w życiu społecznym przez starsze pokolenie i warstwy najmniej wykształconych ludzi (wśród których odsetek osób, które nie mówią i nie są w stanie nauczyć się języka ukraińskiego, jest znaczna) nadal maleje., Wraz z utratą kontroli nad Krymem i częścią Donbasu znacznie spadła liczba aktywnych obywateli Ukrainy odmawiających mówienia po ukraińsku z powodów ideologicznych (politycznych). Wszystko to razem oznacza, że nowa ustawa językowa powinna zostać przyjęta bez większego oporu.

implikacje polityczne

zamiar uczynienia nowej ustawy językowej siłą napędową kampanii wyborczej Poroszenki nie powiódł się. Wynika to nie tylko z utrudnień w parlamencie, zmuszając ustawę do uchwalenia po wyborach prezydenckich., Jest to również spowodowane utratą popularności przez Poroszenkę. Z drugiej strony, dopatrzenie się tej sprawy do końca będzie atrybutem dla niego i jego zwolenników, a także jego rywali w obozie patriotycznym, w kampanii parlamentarnej, która zadecyduje nie tylko o politycznej przyszłości byłego prezydenta, ale także o przyszłości premiera Wołodymyra Hroysmana i marszałka Parlamentu Andrija Parubija i ich zwolenników.,

przed swoją inauguracją prezydent Wołodymyr Zelenskiy nie zajął ostatecznego stanowiska w sprawie ustawy, sugerując jedynie, że należy ustalić, czy jest ona konstytucyjna. Jego priorytetem i jego środowiska jest teraz wygranie przedterminowych wyborów parlamentarnych, co będzie oznaczać, że wszystkie elementy jego zróżnicowanego elektoratu będą zachwycać. Zelenskiy musi również mieć świadomość, że jego spektakularny sukces w środkowej i zachodniej części kraju był spowodowany masowym poparciem, które otrzymał również od zwolenników dominującej roli języka ukraińskiego.,

błąd popełniony przez ludzi na wyższych stanowiskach w Radzie Najwyższej, polegający na tym, że nie zapowiadał, jednocześnie z Ustawą o języku państwowym, ustawy o językach mniejszości narodowych, może dać nowemu prezydentowi możliwość podjęcia innych działań. Projekt ustawy o językach mniejszościowych, który zostanie opracowany przez jego biuro, mógłby znacząco zmodyfikować niektóre kluczowe zasady nowej polityki językowej, a nawet wprowadzić poprawki do ustawy majowej. Nie można wykluczyć, że będzie chciał wykorzystać tę kwestię w kampanii wyborczej swojej partii., Wszystko będzie jednak zależało od tego, które grupy polityczne uzyskają decydujący wpływ na nowego prezydenta, a kto i w jaki sposób formułuje jego poglądy.

międzynarodowe implikacje uchwalonej nowej ustawy językowej będą szkodliwe dla Kijowa. Jest oczywiste, że Węgry nie przestaną walczyć o utrzymanie obecnych praw swojej mniejszości na Ukrainie i zablokują współpracę Kijowa z NATO. Rumunia i Bułgaria również będą sceptycznie nastawieni do nowej ustawy. Rosja z pewnością wykorzysta ten akt do podważenia „Demokratycznej wiarygodności” Ukrainy.,