Izaak

Izaak (hebr. יִשְׂחָקִשְׂחָק, יצצצ), syn * Abrahama i * Sary, drugiego z * Patriarchów ludu Izraela. Izaak urodził się, gdy Abraham miał 100 lat (Rdz 21:5) i Sary 90 (17:17), dokładnie ćwierć wieku po tym, jak rodzina wyemigrowała z Haran, ojczyzny przodków, w odpowiedzi na Boskie podpowiedzi i obietnicę potomstwa (12:4). Przez jego narodziny, które miały miejsce długo po tym, jak jego matka przekroczyła normalny wiek rodzenia (18:11), a w jego osobie Izaak reprezentował wypełnienie się często powtarzanych boskich zapewnień potomstwa., Tylko on był prawdziwym dziedzicem tradycji Abrahamowej i Przymierza (17:19, 21; 21:12). Jego imię zostało ustalone przez Boga (17:19), a w wieku ośmiu dni stał się pierwszym obrzezanym (21:4) zgodnie z boskim poleceniem (17:12). Dalsze podkreślenie roli Izaaka jako jedynego spadkobiercy Abrahama zostało podkreślone przez wydalenie jego przyrodniego brata * Ismaela w rozwiązaniu kryzysu wewnętrznego, który doprowadził do narodzin Izaaka (21.9-14).

nic nie jest związane z dzieciństwa Izaaka, z wyjątkiem uroczystości odbywających się w dniu jego odsadzenia (21:8)., Nie wspominany jako udział w pogrzebie Sary (Rozdział 23), jedynym odnotowanym incydentem z życia Izaaka przed jego małżeństwem jest epizod znany jako „Wiązanie Izaaka” (*Akedah, Akedah; Rozdział 22), gdzie jest potencjalną ofiarą ofiary z dzieci. Jego wiek w tym czasie nie jest podany, ale ponieważ był w stanie rozpoznać ofiarę i zadać inteligentne pytanie, musiał być chłopcem (por. 22:5).

Bóg nakazał Abrahamowi, w próbie jego stałości, poświęcić Izaaka, jego faworyzowanego syna, przedmiot jego miłości (22, 2; cf., 22:12, 16), jako całopalenie na jednym z wyżyn w ziemi Morii. Izaak, obserwując ogień i nóż w ręce Ojca, podczas gdy on sam niósł Drewno, zapytał: „Gdzie jest owca na ofiarę całopalną?” (22:7–8). Z wymijającej odpowiedzi Abrahama: „Bóg będzie pilnował owiec na całopalenie, synu mój” Izaak musiał z pewnością wyczuć prawdę. Chociaż Akedah był punktem kulminacyjnym w opowieściach Abrahama, który zademonstrował swoją gotowość do posłuszeństwa Bogu nawet wtedy, gdy Bóg zaprzeczał samemu sobie (zobacz Rashi do Gen., 22, 12), fakt ,że „obaj szli razem” (22, 8; por. 22:6), A to, że Izaak całkowicie milczał, musi być wzięte jako implikacja poddania się chłopcu Bożym zamysłom. Narracja kończy się potwierdzeniem boskich błogosławieństw. Izaak jest zatem nierozerwalnie związany z Bożymi obietnicami i ich wypełnieniem.

w wieku 40 lat (25:20) Izaak poślubił *Rebekę, córkę Betuela, bratanka Abrahama., Historia małżeństwa, zaaranżowanego przez Abrahama, który wysłał swego sługę do Haranu, aby przyprowadził odpowiednią żonę, jest opowiedziana w niezwykły sposób (Rozdział 24) i w sposób obliczony, aby pokazać interwencję Boskiej Opatrzności w sekwencji wydarzeń.

wyjątkowy wśród patriarchów Izaak pozostał monogamiczny, a także był wyjątkowy, ponieważ nie miał konkubin (patrz *patriarchowie), mimo że Rebeka była bezpłodna przez pierwsze 20 lat ich małżeństwa (25:20, 21, 26)., Po tym, jak „Izaak błagał Pana w imieniu swojej żony” (25:21), Rebeka urodziła bliźniaki, *Ezawa i *Jakuba, którzy wcześnie stali się rywalami (wersety 25-34). W czasie ciąży, która była bardzo trudna, Rebeka otrzymała od Boga wyrocznię dotyczącą przeznaczenia jej potomstwa (wersety 21-23).

wędrówki Izaaka ograniczały się do okolic Gerar (26:1, 17), Beer-Sheba (21:32; 22:19; 26:23, 33; 28:10), i piwo-Lahai-Roi (24:62; 25:11). Chciał udać się do Egiptu w czasie głodu, ale Bóg zabronił mu tego (26, 1-2)i w rzeczywistości nigdy nie opuścił ziemi Kanaan (por., 24:5, 8). Zarówno w Gerar, jak i w Beer-Sabie otrzymał boskie potwierdzenie obietnicy Bożej ochrony, liczne potomstwo i ziemię (26: 3-5, 23-24), a w Beer-Sabie zbudował ołtarz i wzywał Pana po imieniu (werset 25), tak jak uczynił to jego ojciec przed nim (por. 21:25–33). W przeciwieństwie do innych patriarchów Izaak zajął się rolnictwem z wielkim sukcesem (26:12), stając się zamożnym człowiekiem, posiadającym stada i stada oraz dużą orszak. Ogólnie rzecz biorąc, jego relacje z sąsiadami były spokojne, ale wzbudzał ich zazdrość (26:13-16)., Pewnego razu poczuł się zmuszony do podania swojej pięknej żony jako swojej siostry, obawiając się, że ludzie z Gerar zamordują go, aby posiąść Rebekę (wersety 6-11). Przy innej okazji zetknął się z nimi o prawa nawadniania (wersety 15, 18-22; por. wersety 25, 32-33). Jego status i władza były takie, że Abimelech, król Filistynów w Gerar, przybył do Beer-Szeby, aby zawrzeć pakt o wzajemnej nieagresji (wersety 28-31).

ostatnim epizodem z życia Izaaka był Testament ustny (Rozdział 27)., Stary i ślepy i nie wiedząc, jak szybko umrze, postanowił przekazać swoje błogosławieństwo Ezawowi, dla którego dość wcześnie okazał stronniczość (25:28), mimo że Ezaw poślubił kobiety Kananejskie, z których Izaak i Rebeka, podobnie jak Abraham przed nimi (24:3-4), nie wyrazili zgody (26: 34-35; cf. 27:46; 28:8). Na polecenie Rebeki Jakub oszukał ojca, przyjmując postać Ezawa i udało mu się uzyskać pierworodztwo dla siebie (27:1-29), sytuacja, w której Izaak ostatecznie zgodził się (werset 33; cf. 28:3–4)., Aby zapewnić, że Jakub nie poślubi Kananejki Izaak wysłał go do domu rodziny swojej żony w Paddan-Aram, aby znaleźć żonę (28:1-2).

Izaak żył jeszcze 20 lat. Podobnie jak inni patriarchowie, Izaak żył fantastycznie długo, umierając w Hebronie w wieku 180 lat, „dojrzałej starości” (35, 27-29). Jego dwaj synowie pochowali go w jaskini Machpela obok jego żony (49:31).

biblijne dane dotyczące Izaaka są stosunkowo rzadkie, a zwolennicy teorii dokumentu uważają je za amalgamat J i E z domieszką P (patrz *Pięcioksiąg)., W każdym razie wydaje się prawdopodobne, że wiele tradycji zostało utraconych. Tak więc, w negocjacjach traktatowych z Labanem, fakt, że Jakub używał boskiego imienia Paḥad Yiẓḥak („strach przed Izaakiem”; 31: 42), nie potwierdzony inaczej, sugeruje, że kiedyś istniały jakieś historyczne ramy, w których epitet ten miał szczególne znaczenie., Chociaż narracje o Izaaku są osadzone w czasie, który w naszej chronologii odpowiadałby wczesnemu lub połowie drugiego tysiąclecia, poszczególne znaki, takie jak spotkania z Filistynami, związki małżeńskie z Aramejczykami i założenie miasta Beer-Szeba, wskazują, że najstarsze tradycje Izaaka nie mogą być wcześniejsze niż późne drugie tysiąclecie, a są prawdopodobnie późniejsze. Poza Pięcioksięgiem nie zachowały się żadne niezależne tradycje dotyczące Izaaka., Pod pewnymi względami Izaak, podobnie jak Abraham i Jakub, jest postacią alegoryczną, której działania odzwierciedlają historyczne osobowości i sytuacje okresu monarchicznego (Sperling).

Triada Abrahama, Izaaka i Jakuba pojawia się z wielką częstotliwością w całym Pięcioksięgu i została zapisana w kultowych tradycjach Izraela. Amos rzeczywiście używa” Izaaka ” jako synonimu Izraela (7:9, 16), choć nie jest pewne, czy jest to jedyna biblijna pozostałość po raz kolejny szerszym użyciu, czy też urządzenie oratoryjne wymyślone przez Proroka dla celów gry słownej.,

chociaż w Księdze Rodzaju Nie podano żadnego wyjaśnienia imienia Izaaka (por. Rdz 17:19; 21:3), powtarzające się skojarzenie śmiechu wieku Abrahama i Sary, gdy przepowiedziano narodziny syna (17:17; 18:12-15; 21:6) zasugerował popularną etymologię, że nazwa pochodzi od saḥak (saaqaq, „śmiech”). W rzeczywistości nazwa jest formą słowną, prawdopodobnie pierwotnie opatrzoną boskim podmiotem i znaczeniem „może (Bóg) się śmiać”, tzn. patrzeć życzliwie.

w Aggadzie

Izaak urodził się pierwszego dnia Paschy (rh 11A)., Przy jego narodzinach wiele innych niepłodnych kobiet było również błogosławionych z dziećmi. Słońce świeciło z niezrównanym splendorem, którego podobieństwo będzie ponownie widoczne dopiero w epoce mesjańskiej (Tan. B, Rdz 107; pr 42:177A-177B). Aby uciszyć oskarżenia oszczerców, którzy kwestionowali ojcostwo Abrahama, które przypisywali Abimelechowi, Izaakowi podano dokładny wygląd jego ojca (bm 87a). Ponieważ jego imię zostało nadane przez Boga przed jego narodzeniem( Rdz 17,19), był on jedynym patriarchą, którego imię nie zostało później zmienione (tj, Ber. 1: 9, 4a).,

Akeda Izaaka była wynikiem skargi Szatana po świętowaniu przez Abrahama odstawienia Izaaka. Szatan powiedział do Wszechmogącego: „Władco wszechświata! Temu starcowi łaskawie poręczyłeś owoc żywota w wieku stu lat, jednak ze wszystkich bankietów, które przygotował, nie ofiarował ci ani jednej gołębicy ani gołębia!”Dlatego Bóg postanowił pokazać Szatanowi, że Abraham ofiaruje mu nawet Izaaka., Według innej tradycji To właśnie Izaak, wówczas 37-letni, sam zasugerował Akedę w odpowiedzi na twierdzenie Ismaela, że był bardziej cnotliwy, ponieważ Izaak został obrzezany w ciągu ośmiu dni, podczas gdy miał wtedy 13 lat i mógł odmówić (Sanh. 89b; Rdz 55,4). W drodze do Akedah Szatan bezskutecznie próbował odwieść Izaaka od posłuszeństwa ojcu, a gdy mu się nie udało, próbował przeszkodzić im w podróży (Sefer ha-Jaszar, Va-Yera, 77-78; Rdz 56,4)., Izaak w pełni współpracował ze swoim ojcem w proponowanej ofierze, nawet błagając go, aby związał go mocno, aby nie mógł mimowolnie walczyć i uczynić ofiarę nieważną (Rdz 56:8). Gdy Abraham podniósł swój nóż, aniołowie wołali za Izaakiem. Ich łzy wpadły do oczu Izaaka i spowodowały jego późniejszą ślepotę, co było również przypisywane temu, że patrzył bezpośrednio na Szechinę, gdy był na ołtarzu (Rdz 65:10). Inni przypisują to jego nieustannemu spoglądaniu na jego niegodziwego syna, Ezawa., Jego brak widzenia trzymał go później w domu i oszczędził mu słuchania ludzi mówiących: „tam idzie ojciec złego Ezawa” (Rdz 65:10). Według jednej z tradycji, podczas Akedah Abraham wyciągnął jedną czwartą logu krwi od Izaaka, który symbolizował istotę życia (Mekh. SbY, S. 4). Według innej wersji, Izaak rzeczywiście stracił życie w wyniku terroru, którego doświadczył, gdy Abraham podniósł swój nóż., Został ożywiony przez niebiański głos upominający Abrahama, aby nie zabijał jego syna, a następnie ogłosił błogosławieństwo: „Błogosławiony jesteś, Panie, który ożywiasz umarłych” (pdre 31). Dlatego Bóg uznał czyn Izaaka za rzeczywistą ofiarę, a jego surowe sądy przeciwko Izraelowi są stale łagodzone, gdy wspomina „popioły Izaaka usypane na ołtarzu” (3 Mojż. R. 36: 5; Ta ' an. 16A). Abraham modlił się również, aby Bóg miłosiernie przypominał swego wiążącego Izaaka za każdym razem, gdy dzieci Izaaka ustępują miejsca występkom i złym uczynkom (3 Mojż. R. 29:9)., Akedah stał się zatem głównym tematem wszystkich modlitw pokutnych i seliḥot. Izaak jest również przedstawiany jako patriarcha posiadający najgłębsze uczucia i współczucie dla swoich potomków. On błaga ich nawet wtedy, gdy są grzeszni, a werset „albowiem Tyś jest Ojcem naszym, bo Abraham nas nie zna, a Izrael nas nie uznaje” (iz. 63:16) odnosi się do niego (szab. 89b). Instytucja modlitwy * Minḥah przypisywana jest Izaakowi (Ber. 26b). Podobnie jak Abraham, przestrzegał przykazań (pr 25, s. 127B) i uczynił Boga znanym na świecie (ludzie. 53a)., Był jednym z trzech, którzy mieli przedsmak przyszłego świata, będąc na tym świecie; jednym z sześciu, nad którymi Anioł Śmierci nie miał mocy; jednym z siedmiu, których ciała nie zostały pożarte przez robaki; i jednym z trzech, na których „złe skłonności” nie miały wpływu (bb 17a).

w tradycji chrześcijańskiej

Izaak pojawia się w Nowym Testamencie jako typ i prefiguracja Chrystusa: „a Abrahamowi były obietnice mówione i jego nasieniu. Nie mówi i nasieniom jak wielu, ale jak jednemu i nasieniu twemu, którym jest Chrystus”(Gal. 3:16)., W tym samym liście Paweł wyjaśnia również, że Izaak i Ismael symbolizują stare i nowe przymierza, a tym samym reprezentują odpowiednio chrześcijan i Żydów. Izaak jest dziedzicem duchowego dziedzictwa i mesjańskiego błogosławieństwa zawartego w Boskiej obietnicy, podczas gdy Ismael, syn niewolnika, jest wyrzucony z domu ojca. W ten sam sposób chrześcijanie są uwalniani z więzów przykazań Starego Testamentu i cieszą się wolnością przyznaną dzieciom Bożym (tamże). 4:22–31)., Ofiara Izaaka, która jest typowo interpretowana w liście do Hebrajczyków, przedstawia zarówno mękę przez ofiarę, jak i zmartwychwstanie Jezusa.

Ojcowie Kościoła rozwinęli tę typologię dalej: cudowne Narodzenie Izaaka przez sterylną kobietę jest prefiguracją dziewiczego macierzyństwa. W ten sam sposób, jak Izaak został ofiarowany przez swego ojca Abrahama i niósł Drewno ofiarne, tak Jezus został ofiarowany przez swego ojca i niósł krzyż., Obaj są posłuszni boskiemu rozkazowi śmierci i z tego powodu triumfują nad śmiercią. Śmierć Jezusa porównywana jest do zastąpienia Barana przez Izaaka. Baran przedstawia widzialną ofiarę ciała, a Izaak przedstawia wieczne Słowo (Chrystusa). Podobnie jak Filon przed nimi, Ojcowie Kościoła również interpretowali małżeństwo Izaaka i Rebeki symbolicznie, chociaż czynili to w sposób specyficznie chrześcijański. Rebeka symbolizuje Kościół czekający przez długi czas; widzi Izaaka (tzn. Mesjasza) zbliżającego się do niej, zgodnie z zapowiedziami proroków, a ich związek jest poświęcony.,

w islamie

Isḥāq (Izaak) i Yaʿqūb (Jakub) byli potomkami Ibrāhīma (Abraham) i obaj byli prorokami i sprawiedliwymi ludźmi (Koran, Sura 19:50-51; 21:72-73; i w innych miejscach, takich jak 6:84). Opowieść o wiązaniu (37:99-110) nie wymienia imienia tego, który ma być ofiarą. W 1357 r.n. e. Mahomet sam oświadczył, że zamierzonym był Izaak., Jest to również opinia kolegów Mahometa: kalifów Omara ibn al-Khaṭṭāb i Ali ibn Abī Ţālib oraz członków drugiego pokolenia (tābiṣūn), np. * Kaṣb al-Aṣbār (Thaṣlabī, 76). W swoim dziele „Taʾrīkh” (historia) i „Tafsīr” (komentarz), w którym wymienia Ḥadiths wszystkich Masoretów i egzegetów Arabskich, którzy byli podzieleni co do tego, czy przedmiotem wiązania był Izaak czy Ismael. Umajja ibn Abī al-Ḥalt, współczesny Mahometowi, podaje opis wiązania (29,9 – 21), Jak to jest powiedziane w Biblii i w Midraszim (Hirschberg, w bibl., S. 58-61, 124-9)., Pomimo podobieństwa do Koranu, jest to zdecydowanie wiersz oryginalny. We fragmencie dżinizy al-Samawṣal al-Kuraṣī znajduje się wzmianka o dhabīḥ („związanym”), o którym mówi się również w Arabskiej legendzie; został odkupiony za baranka, specjalnie stworzonego w tym celu.

w sztuce

w większości zabiegów literackich patriarchy Izaaka dominuje temat wiązania Izaaka (zob. *Akedah)., Tak jest w przypadku średniowiecznych angielskich sztuk cudów (cykle Chester, York, Towneley, Dublin, Brome; wiele religijnych autos hiszpańskiego renesansu; Isacco figura del Redentore Metastasia (1740); i Abraham i Izaak Laurence ' a Housmana, jedna z zaciekle antybiblijnych sztuk Starego Testamentu (1950))., Motyw Akedah zainspirował dramat w azteckim języku Meksyku (1678), który został później przetłumaczony na hiszpański; oraz dwie sztuki włoskie z XVIII wieku, Isacco, figura del Redentore Pietro van Ghelena (Wiedeń, 1740) i Isacco al monte (Padoya, 1766), sacra rappresentazione w wierszu Ferdinando degli Obizziego.

w innych dziełach pochodzących ze średniowiecza ofiara Izaaka jest przypadkowa lub pominięta. XII-wieczny Ordo de Ysaac et Rebecca et Filiis Eorum czyni Ezawa przedstawicielem „judaizmu faryzeuszowego”, a Jakuba rzecznikiem chrześcijaństwa., 1530), tragedię Francesco Contariniego Isaccio (Wenecja, 1615), Izsák házassága („małżeństwo Izaaka”, 1703), węgierską sztukę Ferenca Pápai Páriza, dramat hiszpańskiego pisarza Marrano Felipe *Godíneza oraz Izaaka (1779?; Eng. 1807) – komedia dla młodzieży autorstwa francuskiego pisarza Félicité Ducrest de Saint-Aubin, hrabiny de Genlis., W XIX wieku tematyka spadła na znaczeniu, wyjątkiem był czeski dramat Juliusa *Zeyera Z dob ružového jitra („z czasów różowego świtu”, 1888), oparty na Rdz 26, pierwszy z kilku świeżych traktatów pisarzy żydowskich. Tak więc poemat Edmonda *Flega „la Vision d 'Isaac” (w Ecoute Israël, 1913-21) traktował o tradycyjnym apelu Izaaka do Boga o zachowanie Izraela. XX wieku traktowany jest w „Isaaku i Awraamie” radzieckiego pisarza Yosifa *Brodskiego, który ukazał się dopiero na Zachodzie w zbiorze wierszy Stikhotvoreniya i poemy (1965).,

w sztuce główne epizody przedstawiane są Akeda, spotkanie Eliezera i Rebeki, małżeństwo Izaaka i Rebeki oraz błogosławieństwo Jakuba i Ezawa. Spotkanie Eliezera i Rebeki (Rdz 24,15-28) było ogólnie bardziej popularne wśród artystów niż małżeństwo Izaaka i Rebeki. W średniowiecznej ikonografii chrześcijańskiej Izaak był utożsamiany z Jezusem, a Rebeka z Dziewicą Maryją, która symbolizowała Kościół. W VI-wiecznej Wiedeńskiej genezie znajduje się urokliwe wczesne przedstawienie spotkania Eliezera i Rebeki., W 1256 r. został znaleziony w XII-wiecznych mozaikach w Capella Palatina w Palermo i w katedrze w Monreale na Sycylii, w Psałterzu św. Ludwika I w XIV-wiecznym Psałterzu Królowej Marii. Są to renesansowe i późniejsze obrazy o tematyce autorstwa Paolo Veronese w Wersalu, Nicolasa Poussina w Luwrze i Bartolomé Murillo w Prado w Madrycie. Małżeństwo Izaaka i Rebeki (Rdz 24,63)) występuje w iluminacji w Psałterzu św. Ludwika. Godnym uwagi przedstawieniem jest przestronny krajobraz („Młyn”) Claude ' a Lorraina (1648 National Gallery, Londyn)., W loggii Rafaela w Watykanie znajduje się przedstawienie Izaaka i Rebeki przechwycone w ich miłości przez Abimelecha (Rdz 26,8-11).

liryczny temat małżeństwa Izaaka z Rebeką, poprzedzony misją Eliezera, został potraktowany w kilku utworach muzycznych, głównie oratoriach. Niektóre przykłady to: „Lo sposalizio di Rebecca” G. C. Arrestiego (1675); „Lo sposalizio d' Isaaco con Rebecca ” A. Sacchiniego (1739); „Rebecca als Braut” Michaela Haydna (zwana także „Eliezer”), „Singspiel”, tj.,, rodzaj Operetki (1766); Rebeka Ferdinanda *Hillera, „idylla” na chór solo, opus 182 (Data nieznana); Rebeka Césara Francka, wyprodukowana jako oratorium w 1881 i jako jednoaktowa „sacred opera” w 1918; oraz hymn Rebeki Maurice ' a Jacobsona na chór i orkiestrę (1930). Spotkanie Eliezera i Rebeki przy studni zostało ustawione jako prosta pieśń dialogowa dla dzieci przez izraelskiego kompozytora Yedidya * Admon-Gorochowa na początku lat 30. (Na ' arah tovah, jefat einayim) i pozostało popularne wśród Izraelskich dzieci.

Bibliografia: