Diana (Polski)

DIANA . Łacińscy gramatycy podają najstarszą i najczęściej akceptowaną etymologię imienia Diana. Jest żeńskim odpowiednikiem Zeusa/deusa, w łańcuchu etymologicznym: Deus, dius, Divus, Diovis, dies, duius, Diviana, Diana. Dlatego Diana jest „boginią” i jest często określana jako taka w inskrypcjach z epoki cesarskiej, które czczą ją jako Dea Diana, Deana lub po prostu Diana.

Varro (De lingua Latina 5.,68), zgodnie ze starożytnymi tekstami Epicharmusa i Enniusza, stwierdza, że ” Księżyc (luna ) bierze swoje imię od lucere (aby oświetlić), ponieważ świeci samotnie w nocy.”Z tego powodu nazywana jest Noctiluca nad Palatynem, gdzie jej Świątynia świeci nocą. Varro dodaje, że lucere wywodzi się od luere (cofać, rozpuszczać), ponieważ światło (lux ) rozpuszcza ciemność; od lux wywodzi się Noctiluca (de lingua Latina 6.79). W jej świątyni pozostała zapalona lampa, oświetlająca noc. Ten obrzęd nie jest grecki, ale włoski., Ze swojej strony Cyceron nakazuje, że „tak jak słońce otrzymuje imię Apolla, tak Księżyc otrzymuje imię Diany” (de natura deorum 3.20.51); ten sam dwoistość dnia i nocy pojawia się w odie Horacego 4.6, kiedy poeta w tym hymnie na cześć Augusta chwali Apolla Phoibos (= słońce), a później obrzędy obchodzone na cześć Diany-Phoibe, których płomień rośnie, dojrzewając pola pszenicy: rite crescentem face Noctilucam, prosperam frugum celeremque Pronos Volvere mensis (jak z pochodnią, która ożywia światło księżyca, aby przywrócić pomyślność i szybką owocność).,

Catullus dedykuje swoją Carmen XXXIV Dianie. Tutaj rytmiczne powtórzenia przekształcają wiersz w prawdziwy hymn lub modlitwę, w której jest ona przywoływana jako Pani (domina ) dzikiego życia w wersetach 9-12: montium domina ut fores / silvarumque virentium / saltuumque reconditorum amniumque sonantum (w ten sposób jesteś panią wzgórz, kwitnących lasów, zacisznych pastwisk i rozbrzmiewającej rzeki). Wiersze ukazują dwoistość Diany jako położnej i opiekuna dzieci oraz jako regentki ponurej nocy. Tak więc Diana jest światłem, które rządzi nocą., Dlatego też powoływana jest również jako Lucyna (a przez Greków jako Lucyfera), kradnąc rolę samej Juno, która pomaga kobietom w pracy (Cyceron, De natura deorum 2.68).

Kult Diany jest bardzo stary. Legenda przypisuje królowi Tatiuszowi ustanowienie jej kultu w Lacjum, sprowadzonego z ziemi Sabinów. Według liwy (27.4.12) świątynia i Las (templum et lucus ) zostały poświęcone jej w Anagnii, ziemi Hernici, podobnie jak Wzgórze w pobliżu Tusculum., Te naturalne krajobrazy definiowały od początku święte otoczenie Diany: ciemne lasy, bujne lasy i jaskinie.

paradygmat takiego kultu można znaleźć w najstarszym i najbardziej znanym z sanktuariów Diany w kulcie łacińskim, że Diany Aricina, położony w lesie Nemus, na brzegu jeziora u podnóża wzgórz Alban (Pliniusz, Naturalis historia 16.91). Od nazwy jeziora i lasu bogini bierze epitet Nemorensis. W Aricji czcicielkami Diany były głównie kobiety, a jej nocne rytuały były imponujące., Gdy kobiety wykonały obrzędy, wróciły do Rzymu w procesji, niosąc pochodnie i oświetlając noc ogniem swojej bogini. Procesja była powtarzana, bardziej teatralnie, w idy sierpnia, kiedy kobiety, niosące pochodnie, stały wokół jeziora Nemi, dopóki nie poczuły obecności bogini: „sama Diana, która wieńczy kwiatami swoje wybrane psy, ustawia swoje lotki i pozwala dzikim zwierzętom przegrać, podczas gdy w swoich czystych domach ludzie w całej Italii obchodzą Dzień Hekate” (Statius, Silvae 3.1.55–60).,

ta archaiczna świątynia miała niezwykłe znaczenie w organizacji późniejszego kultu bogini, ponieważ kiedy została przeniesiona do Rzymu, kapłan świątyni Diany na Awentynie został nazwany „archeologicznym” tytułem rex nemorensis (Owidiusz, Fasti 3.265; 6.735). Tytuł przyznawał Święty szacunek i był dowodem starożytnego barbarzyństwa. Kapłan Diany ” zawsze musiał bronić się mieczem w ręku przed wrogami „(Owidiusz, Ars amandi 1.260)., Pojęcie barbarzyństwa i stały stan „obrony i czujności” są prawdopodobnie u podstaw sukcesu Diany wśród niewolników i gladiatorów. W czasach Augusta zachowały się tablice z brązu z dekretem założycielskim konfederackiej świątyni lex arae Dianae w Aventino. Podobnie jak w Aricji, w Rzymie Rocznica jej kultu przypadła 13 sierpnia. W tym dniu niewolnicy otrzymali symboliczną wolność, a kobiety oczyszczały się, myjąc włosy i czesając je delikatnie (Plutarch, Quaestiones Romanae 100).,

wczesne zetknięcie się z Artemidą może wyjaśnić te aspekty Diany, które kontrastują z jej dziewiczą naturą. W Aricji odkryto przedmioty wotywne, które przybierają postać sromu i fallusa. Synkretyzm stopniowo zmieniał łacińską boginię do tego stopnia, że nadawała jej różne cechy greckiej bogini poza jej funkcją księżyca; w ten sposób stała się położną, jak Artemis Locheia, bogini łowczyni, i, jak Diana Trivia, bogini Rozdroża, za przykładem Hekate Trioditis., W czasach Augusta, absorpcja Diany przez Artemidę była praktycznie kompletna, co widać w Carmen saeculare Horacego. Z drugiej strony Strabo (4.1.5) podaje, że kultowy posąg na Awentynie wykazywał te same cechy, co Artemida z Marsylii, która z kolei była identyczna z Artemidą z Efezu.

w kampanii, na północ od Kapui, było inne wielkie archaiczne Sanktuarium Diany, zwane Dianą Tifatina ze względu na obfitość wiecznie zielonych dębów na otaczających je wzgórzach. Powstał około III wieku p. n. e., Liczne znalezione tam inskrypcje sugerują popularność jej kultu, zwłaszcza między i wiekiem p. n. e.a i wiekiem n. e., które przedstawiają Dianę Tifatinę jako „łowczynię.”Świątynia otrzymała hojne daniny od Sulli w podzięce za zwycięstwo nad C. Norbanusem niedaleko świątyni Tifatina(Velleius, Paterculus 2.25.4; Plutarch, Sulla 6). Działalność gospodarcza, oparta na własności i rolnictwie ziemi, rozciąga się do epoki cesarskiej., Polityka ochrony świątyni przez cesarzy jest przykładem działań Wespazjana w 77 lub 78 R.przeciwko osobom prywatnym, które niewłaściwie zajmowały ziemie otaczające świątynię Diany Tifatiny—nielegalnie zwiększając rozmiar sąsiednich działek w I wieku n. e. Cesarz zażądał zwrotu ziemi świątyni (quibus secundum instrumentum fines restituuntur). Sulla nadał ziemię świątyni Diany w 82 r.n. e., a jej granice zostały prawnie zarejestrowane w rejestrze gruntów pod Augustem., Wyrok Cesarski jest zachowany w inskrypcji w Kapui, stwierdzającej, że cesarz Wespazjan „przywrócił granice ziem objętych procesami do świątyni Diany Tifatiny, podarowanej przez Korneliusza Sullę” (CIL X 3828).

po spaleniu Rzymu w 65 n. e.Neron nakazał budowę świątyni Dianie w Awentynie, o czym wspominają również Witruwiusz (5.5.8) i Owidiusz (Fasti 3. 883–884). Świątynia zajęła miejsce innej, w innym miejscu, które „Serwiusz Tulliusz poświęcił księżycowi”, według Tacyt (Annales 15.41.1). Liwy odnosi się również do świątyni (40.,2.2), kiedy opowiada cudowną historię o tym, jak w roku 182 drzwi do Sanktuarium zostały wysadzone przez huragan.

W I I II wieku n. e.Diana była wysoko ceniona przez wojsko, zwłaszcza oficerów konnych w całym Cesarstwie Rzymskim. Dedykacje nawiązują do starożytnych imion Diany, a także jej wcześniejszych funkcji jako bogini lasów i władczyni dzikich zwierząt., Tak więc, w Altava (Mauretania z Cezarei), jest ona nazywana „Diana bogini lasu towarzysza, dziki” (lato VIII, a 9831); Diana Nemorensis jest czczony w Narona (ograniczona) (lato Z III, 1773); natomiast w Intercisa (Dolna Panonia), wyróżnieniem przejść do Boskości Diana Tifatinae (rok Epigraphique, 1968, 429)., W ważnej inskrypcji z Leónu (Hispania), datowanej na II wiek n. e., senator, który był również legatem w Legionie VII Gemina, pisze długą wotywną inwokację bogini, budując świątynię na jej cześć i ofiarując jej swoje trofea myśliwskie: kły dzika, poroże jelenia i skórę niedźwiedzia, wszystkie upolowane przez Tulliusza Maksymusa, który nazywa siebie „generałem Potomków Eneasza” (Del Hoyo, 2002).

w późnej starożytności Imię Diany i jej nocne imiona (takie jak Hekate, Triva, Selene, Luna) cieszyły się dużą akceptacją w religii ludu i w magii.,

Zobacz też

Artemis; Dea Dia; Księżyc; Religia Rzymska, artykuł na temat wczesnego okresu.

Bibliografia

” kult i Sanktuarium Diany Nemorensis.”In Pagan Gods and Shrines of the Roman Empire, edited by Martin Henig and Anthony King, PP. 211-219. Oxford, 1986.

Cels-Saint Hilaire, Janine. „Numen Augusti et Diane de l' Aventin: Le témoignage de l ' Ara narbonensis.”In Les grandes figures religieuses: Fonctionnement pratique et symbolique dans l' antiquité, PP. 455-502. Paryż, 1986.

Del Hoyo, Javier., „Cvrsv certari: o kinegetycznym hobby Q. Tvllivs Maximvs (CIL II 2660).”Faventia 24, Nie. 1 (2002): 69-98.

Gras, Michel. Revue des études anciennes 89 (1987): 47-61.

Guldager, Pia. „The Sanctuary of Diana Nemorensis : The Late Republican Acrolithic Cult Statues.” Act archaeologica 66 (1995): 191-217.

Montero, Santiago, and Sabino Perea. Romana religio / religio romanorum: słownik bibliograficzny religii rzymskiej. Madryt 1999. See the entry on „Diana” (s. 150), with the relevant bibliography.