Starożytny Rzym

począwszy od VIII wieku p. n. e., Starożytny Rzym rozrósł się z małego miasteczka nad rzeką Tyber w środkowych Włoszech do imperium, które w swoim szczycie obejmowało większość Europy kontynentalnej, Wielką Brytanię, większość Azji Zachodniej, Afrykę Północną i wyspy Morza Śródziemnego. Wśród wielu spuścizn dominacji rzymskiej są powszechne użycie języków romańskich (włoski, francuski, hiszpański, portugalski i rumuński) wywodzących się z łaciny, nowoczesnego zachodniego alfabetu i kalendarza oraz pojawienie się chrześcijaństwa jako głównej religii światowej., Po 450 latach jako Republika, Rzym stał się imperium w ślad za powstaniem i upadkiem Juliusza Cezara w pierwszym wieku pne długie i triumfalne panowanie jego pierwszego cesarza, Augusta, rozpoczął złoty wiek pokoju i dobrobytu; natomiast upadek i upadek Cesarstwa Rzymskiego w piątym wieku naszej ery był jednym z najbardziej dramatycznych implozji w historii ludzkiej cywilizacji.

początki Rzymu

jak głosi legenda, Rzym został założony w 753 p. n. e.przez Romulusa i Remusa, bliźniaczych synów Marsa, boga wojny., Pozostawione do utopienia się w koszu na Tybrze przez króla pobliskiej Alba Longa i uratowane przez wilczycę, bliźniaki przeżyły, aby pokonać tego króla i znaleźć własne miasto na brzegu rzeki w 753 r. p. n. e.Po zabiciu jego brata, Romulus został pierwszym królem Rzymu, który jest nazwany na jego cześć. Linia królów Sabinów, łacińskich i etruskich (wcześniejsze cywilizacje włoskie) następowała w niedziedziczonej sukcesji., Jest siedmiu legendarnych królów Rzymu: Romulus, Numa Pompilius, Tullus Hostilius, Ancus Martius, Lucjusz Tarquinius Priscus (Tarquin starszy), Serwiusz Tullius i Tarquinius Superbus lub Tarquin dumny (534-510 p. n. e.). Podczas gdy byli określani jako” Rex „lub” król ” po łacinie, wszyscy królowie po Romulusie byli wybierani przez Senat.

era Rzymu jako monarchii zakończyła się w 509 r.p. n. e. wraz z obaleniem siódmego króla, Lucjusza Tarkwiniusza Superbusa, którego starożytni historycy przedstawiali jako okrutnego i tyranii, w porównaniu do jego życzliwych poprzedników., Podobno powstanie ludowe wybuchło w wyniku gwałtu na cnotliwej szlachciance, lukrecji, dokonanego przez syna króla. Bez względu na przyczynę, Rzym przekształcił się z monarchii w republikę, świat wywodzący się z res publica, czyli ” własności ludu.”

Rzym został zbudowany na siedmiu wzgórzach, znanych jako „siedem wzgórz Rzymu” —Esquiline Hill, Palatine Hill, Aventine Hill, Capitoline Hill, Quirinal Hill, Viminal Hill i Caelian Hill.

wczesna Republika

władza monarchy przekazywana była dwóm corocznie wybieranym sędziom zwanym konsulami. Pełnili również funkcję dowódców naczelnego dowództwa armii., Sędziowie, choć wybierani przez lud, byli w dużej mierze wywodzeni z Senatu, który był zdominowany przez patrycjuszy, lub Potomków pierwotnych senatorów z czasów Romulusa. Polityka na początku Republiki była naznaczona długą walką patrycjuszy i plebejuszy( zwykłych ludzi), którzy ostatecznie osiągnęli pewną władzę polityczną poprzez lata ustępstw od patrycjuszy, w tym ich własnych organów politycznych, trybunów, które mogły zainicjować lub zawetować ustawodawstwo.

w 450 R.p. n. e. pierwszy Kodeks Prawa Rzymskiego został wpisany na 12 tablicach z brązu–znanych jako dwanaście tablic–i publicznie wyświetlony na Forum Romanum. Ustawy te obejmowały kwestie postępowania sądowego, Praw Obywatelskich i praw majątkowych oraz stanowiły podstawę dla całego przyszłego rzymskiego prawa cywilnego. Około 300 p. n. e.prawdziwa władza polityczna w Rzymie skupiona była w Senacie, który w tym czasie obejmował tylko członków patrycjuszowskich i bogatych rodzin plebejskich.,

ekspansja Wojskowa

w okresie wczesnej republiki Państwo Rzymskie rosło wykładniczo zarówno pod względem wielkości, jak i potęgi. Chociaż Galowie złupili i spalili Rzym w 390 p. n. e., Rzymianie zbuntowali się pod przywództwem wojskowego Bohatera Camillusa, ostatecznie zdobywając kontrolę nad całym półwyspem włoskim przez 264 p. n. e. Rzym toczył serię wojen znanych jako wojny punickie z Kartaginą, potężnym miastem-państwem w północnej Afryce. Pierwsze dwie wojny punickie zakończyły się pełną kontrolą Rzymu nad Sycylią, zachodnim Morzem Śródziemnym i większą częścią Hiszpanii. W III wojnie punickiej (149-146 p. n. e.,), Rzymianie zdobyli i zniszczyli miasto Kartagina i sprzedali jego ocalałych mieszkańców w niewolę, czyniąc część północnej Afryki prowincją rzymską. W tym samym czasie Rzym rozprzestrzenił swoje wpływy na wschód, pokonując króla Macedonii Filipa V w wojnach macedońskich i przekształcając swoje królestwo w inną rzymską prowincję.

podboje militarne Rzymu doprowadziły bezpośrednio do jego rozwoju kulturowego jako społeczeństwa, ponieważ Rzymianie korzystali w znacznym stopniu z kontaktów z tak zaawansowanymi kulturami, jak Grecy. Pierwsza Literatura Rzymska pojawiła się około 240 p. n. e.,, z przekładami greckich klasyków na łacinę; Rzymianie ostatecznie zaadoptowali wiele greckiej sztuki, filozofii i religii.

wewnętrzne walki w późnej Republice

złożone instytucje polityczne Rzymu zaczęły rozpadać się pod ciężarem rosnącego Imperium, zapoczątkowując erę wewnętrznych zawirowań i przemocy. Przepaść między bogatymi a biednymi pogłębiła się, gdy zamożni właściciele ziemscy wypędzali drobnych rolników z ziemi publicznej, a dostęp do władzy coraz bardziej ograniczał się do klas bardziej uprzywilejowanych., Próby rozwiązania tych problemów społecznych, takie jak ruchy reformacyjne Tyberiusza i Gajusza Grakchusa (odpowiednio w 133 p. n. e.i 123-22 p. n. e.) zakończyły się śmiercią reformatorów z rąk ich przeciwników.

Gajusz Marius, lud, którego sprawność militarna podniosła go do pozycji konsula (na pierwszą z sześciu kadencji) w 107 r.p. n. e., był pierwszym z serii watażków, którzy zdominowali Rzym w okresie późnej Republiki. Do 91 p. n. e. Marius walczył z atakami swoich przeciwników, w tym swojego kolegi generała Sulli, który ok. 82 p. n. e. stał się dyktatorem wojskowym., Po przejściu Sulli na emeryturę, jeden z jego byłych zwolenników, Pompejusz, krótko służył jako konsul, zanim prowadził udane kampanie wojskowe przeciwko piratom na Morzu Śródziemnym i siłom Mitrydatesa w Azji. W tym samym okresie Marcus Tullius Cicero, wybrany konsulem w 63 p. n. e., słynnie pokonał spisek patrycjusza Katalońskiego i zdobył reputację jednego z największych mówców Rzymu.,

powstanie Juliusza Cezara

gdy zwycięski Pompejusz powrócił do Rzymu, zawiązał niespokojny Sojusz znany jako pierwszy triumwirat z bogatym Markiem Licyniuszem Krassusem (który stłumił bunt niewolników pod wodzą Spartakusa w 71 p. n. e.) i kolejną wschodzącą gwiazdą Polityki rzymskiej: Gajuszem Juliuszem Cezarem. Po zdobyciu chwały wojskowej w Hiszpanii, Cezar powrócił do Rzymu, aby walczyć o konsulat w 59 p. n. e. z sojuszu z Pompejuszem i Krassusem, Cezar otrzymał Gubernatorstwo trzech bogatych prowincji w Galii począwszy od 58 p. n. e., następnie wyruszył na podbój reszty regionu dla Rzymu.

Po śmierci żony Pompejusza, Julii (córki Cezara) w 54 p. n. e., a Krassus zginął w walce z Partią (dzisiejszy Iran) W roku następnym triumwirat został rozbity. Pompejusz wszedł jako jedyny konsul w 53 r. p. n. e.militarna chwała Cezara w Galii, a jego rosnące bogactwo przyćmiło Pompejusza, a ten ostatni współpracował ze swoimi sojusznikami Senatorskimi, aby stopniowo podkopywać Cezara. W 49 p. n. e., Cezar i jeden z jego legionów przekroczyli Rubikon, rzekę na granicy między Włochami z Galii Cisalpejskiej. Inwazja Cezara na Włochy wywołała wojnę domową, z której wyłonił się jako dyktator Rzymu na całe życie w 45 R.p. n. e.

od Cezara do Augusta

mniej niż rok później, Juliusz Cezar został zamordowany na Idy marca (15 marca 44 r. p. n. e.) przez grupę jego wrogów (na czele Republikańskiej szlachty marek Juniusz Brutus i Gajusz Kasjusz)., Konsul Marek Antoniusz i bratanek Cezara i adoptowany następca tronu, Oktawian, połączyli siły, aby zgładzić Brutusa i Kasjusza i podzielili władzę w Rzymie z byłym konsulem Lepidusem w tzw. drugim Triumwiracie. Z Oktawianem na czele zachodnich prowincji, Antoniuszem na wschodzie i Lepidusem w Afryce, napięcia rozwijały się do 36 p. n. e., a triumwirat wkrótce się rozwiązał. W 31 p. n. e., Oktawian tryumfował nad siłami Antoniusza i królowej Kleopatry Egiptu (również podobno był kiedyś kochanka Juliusza Cezara) w bitwie pod Akcjum., Po tej druzgocącej klęsce Antoniusz i Kleopatra popełnili samobójstwo.

do 29 p. n. e.Oktawian był jedynym przywódcą Rzymu i wszystkich jego prowincji. Aby nie spotkać się z losem Cezara, zadbał o to, aby jego pozycja absolutnego władcy była akceptowalna dla społeczeństwa, pozornie przywracając instytucje polityczne Republiki Rzymskiej, a w rzeczywistości zachowując całą realną władzę dla siebie. W 27 p. n. e. Oktawian przyjął tytuł Augusta, stając się pierwszym cesarzem Rzymu.,

Epoka cesarzy rzymskich

panowanie Augusta przywróciło morale w Rzymie po stuleciu niezgody i korupcji i zapoczątkowało słynny pax Romana–dwa pełne stulecia pokoju i dobrobytu. Wprowadził różne reformy społeczne, odniósł liczne zwycięstwa wojskowe i umożliwił rozkwit rzymskiej literatury, sztuki, architektury i religii. August rządził przez 56 lat, wspierany przez swoją wielką armię i rosnący Kult oddania cesarzowi. Kiedy zmarł, Senat podniósł Augusta do statusu Boga, rozpoczynając wieloletnią tradycję deifikacji dla popularnych cesarzy.,

dynastia Augusta obejmowała niepopularnego Tyberiusza (14-37 AD), krwiożerczego i niestabilnego Kaliguli (37-41) i Klaudiusza (41-54), który został najlepiej zapamiętany za podbój Brytanii przez jego armię. Linia zakończyła się wraz z Neronem (54-68), którego ekscesy osuszyły Rzymski skarb i doprowadziły do jego upadku i ostatecznego samobójstwa., Czterech cesarzy objęło tron w burzliwym roku po śmierci Nerona; czwarty, Wespazjan (69-79), a jego następcy, Tytus i Domicjan, byli znani jako Flawianie; próbowali złagodzić ekscesy Rzymskiego dworu, przywrócić władzę Senatu i promować dobro publiczne. Tytus (79-81) zasłużył się oddaniem swego ludu dzięki zabiegom rekonwalescencji po niesławnej erupcji Wezuwiusza, która zniszczyła miasta Herkulanum i Pompeje.,

panowanie Nerva (96-98), który został wybrany przez Senat na następcę Domicjana, rozpoczęło kolejny złoty wiek w historii Rzymu, podczas którego czterech cesarzy–Trajan, Hadrian, Antoninus Pius i Marek Aureliusz–objęło TRON pokojowo, następując po sobie przez adopcję, w przeciwieństwie do dziedzicznej sukcesji. Trajan (98-117) rozszerzył granice Rzymu w największym stopniu w historii dzięki zwycięstwom nad królestwami Dacia (obecnie Północno-Zachodnia Rumunia) i partii., Jego następca Hadrian (117-138) umocnił granice imperium (słynnie budując Mur Hadriana w dzisiejszej Anglii) i kontynuował dzieło swojego poprzednika, ustanawiając wewnętrzną stabilność i wprowadzając reformy administracyjne.

za czasów Antoninusa Piusa (138-161) Rzym utrzymywał pokój i dobrobyt, ale panowanie Marka Aureliusza (161-180) było zdominowane przez konflikty, w tym wojnę z partią i Armenią oraz inwazję plemion germańskich z północy., Gdy Marcus zachorował i zmarł w pobliżu Pola Bitwy pod Vindoboną (Wiedeń), zerwał z tradycją dziedzicznej sukcesji i wyznaczył na swojego następcę 19-letniego syna Kommodusa.

upadek i rozpad

dekadencja i niekompetencja Kommodusa (180-192) przyniosła rozczarowujący koniec złotego wieku cesarzy rzymskich. Jego śmierć z rąk własnych ministrów zapoczątkowała kolejny okres wojny domowej, z której zwycięsko wyszedł Lucjusz Septymiusz Sewer (193-211). W III wieku Rzym cierpiał z powodu cyklu niemal ciągłego konfliktu., W sumie TRON objęło 22 cesarzy, wielu z nich spotkało się z gwałtownymi atakami z rąk tych samych żołnierzy, którzy doprowadzili ich do władzy. Tymczasem groźby z zewnątrz nękały imperium i wyczerpywały jego bogactwa, w tym ciągłą agresję ze strony Niemców i Partów oraz najazdy gotów na Morze Egejskie.

rządy Dioklecjana (284-305) tymczasowo przywróciły pokój i dobrobyt w Rzymie, ale przy wysokich kosztach jedności Imperium. Dioklecjan podzielił władzę na tzw. tetrarchię (panowanie czterech), dzieląc tytuł Augusta (cesarza) z Maksymianem., Para generałów, Galeriusz i Konstancjusz, zostali wyznaczeni jako asystenci i wybrani następcy Dioklecjana i Maksymiana; Dioklecjan i Galeriusz rządzili wschodnim Cesarstwem Rzymskim, podczas gdy Maksymian i Konstancjusz przejęli władzę na zachodzie.

stabilność tego systemu znacznie ucierpiała po odejściu Dioklecjana i Maksymiana z urzędu. Konstantyn (syn Konstancjusza) wyłonił się z walki o władzę jako jedyny cesarz Zjednoczonego Rzymu w 324 roku. Przeniósł stolicę Rzymu do greckiego miasta Bizancjum, które przemianował na Konstantynopol., Na Soborze Nicejskim w 325 roku Konstantyn uczynił chrześcijaństwo (niegdyś niejasną sektę żydowską) oficjalną religią Rzymu.

jedność Rzymska za panowania Konstantyna okazała się iluzoryczna, a 30 lat po jego śmierci Cesarstwo wschodnie i zachodnie ponownie się podzieliło. Pomimo ciągłej walki z siłami perskimi, Wschodnie Cesarstwo Rzymskie – znane później jako Cesarstwo Bizantyjskie – pozostało w dużej mierze nienaruszone przez wieki., Zupełnie inna historia rozegrała się na Zachodzie, gdzie imperium zostało zniszczone przez wewnętrzne konflikty, a także groźby z zagranicy–szczególnie ze strony plemion germańskich, które obecnie znajdują się w granicach imperium, takich jak Wandale (ich worek Rzymu pochodzi zwrot „wandalizm”)–i stale tracił pieniądze z powodu ciągłej wojny.

Rzym upadł ostatecznie pod ciężarem własnego imperium, tracąc kolejno prowincje: Wielką Brytanię około 410 roku, Hiszpanię i Afrykę Północną do 430 roku., Attila i jego brutalni Hunowie najechali Galię i Włochy około 450 roku, jeszcze bardziej wstrząsając fundamentami Imperium. We wrześniu 476 R. Germański książę o imieniu Odovacar zdobył kontrolę nad armią rzymską we Włoszech. Po obaleniu ostatniego zachodniego cesarza, Romulusa Augusta, wojska Odovacara ogłosiły go królem Włoch, przynosząc haniebny koniec długiej, burzliwej historii starożytnego Rzymu. Upadek Cesarstwa Rzymskiego był kompletny.

architektura rzymska

architektura rzymska i innowacje inżynieryjne miały trwały wpływ na współczesny świat. Rzymskie akwedukty, opracowane po raz pierwszy w 312 p. n. e.,, umożliwił rozwój miast poprzez transport wody do obszarów miejskich, poprawę zdrowia publicznego i warunków sanitarnych. Niektóre rzymskie akwedukty transportowały wodę do 60 mil od źródła, a Fontanna di Trevi w Rzymie nadal opiera się na zaktualizowanej wersji oryginalnego rzymskiego akweduktu.

Rzymski cement i beton są jednym z powodów, dla których starożytne budynki, takie jak Koloseum i Forum Romanum, wciąż stoją silne. Rzymskie łuki, lub segmentowane łuki, ulepszone w stosunku do wcześniejszych łuków do budowy silnych mostów i budynków, równomiernie rozkładając ciężar na całej konstrukcji.,

drogi Rzymskie, najbardziej zaawansowane drogi w starożytnym świecie, umożliwiły Imperium Rzymskiemu—które miało ponad 1,7 miliona mil kwadratowych w szczytowym momencie jego potęgi—pozostanie w kontakcie. Obejmowały one takie nowoczesne-pozornie innowacje, jak znaczniki mil i drenaż. Do roku 200 p. n. e.zbudowano ponad 50 000 mil drogi, a kilka z nich jest nadal w użyciu.

galerie zdjęć